بررسی کوتاه کارت گرافیک AMD Radeon RX 6900 XT

AMD Radeon RX 6900 XT گل سرسبد کارت های گرافیک AMD است که همراه با دو کارت گرافیک RX 6800 و RX 6800 XT در مهر ماه امسال عرضه شدند. RX 6900 XT برای بازار هدف ۴K UHD طراحی شده و به لطف پشتیبانی از فناوری رهگیری پرتو (Ray tracing) میتواند آینده درخشانی داشته باشد. سیلیکون Navi 21 با فناوری ۷ نانومتری و هسته های سایه زنی فعال و بالاترین سرعت کلاک هسته در بین هم هم خانواده‌هایش از این کارت گرافیک یک هیولای بی رقیب ساخته که در ادامه با آن بیشتر آشنا میشویم.

بردار کوچکتر این کارت گرافیک یعنی RX 6800 XT برای رقابت با RTX 3080 انویدیا معرفی شد و خود RX 6900 XT با عملکردی بالاتر از RTX 3080 برای رقابت با RTX 3090 انویدیا عرضه شده که میتواند چالش جدی برای انویدیا باشد. هر دو کارت RX 6800 XT و RX 6800 در اکثر موارد مطابق همان شایعاتی بودند که پیش از عرضه در فضای مجازی شنیده میشد. یعنی RX 6800 بهتر از RTX 3070 و RX 6800 XT هم از لحاظ تجاری به صرفه‌تر از و قابل رقابت با RTX 3080 انویدیا است.

البته این مقایسه بدون در نظر گرفتن ویژگی Ray tracing انجام شده و اگر این ویژگی را در مقایسه لحاظ کنیم آنوقت متوجه میشویم که هر سه کارت گرافیک سری AMD RX 6800 از نظر عملکرد بسیار مشابه کارت های نسل قبل انویدیا همچون RTX 2080 و RTX 2080 Ti میشوند که از معماری تورینگ (Turing) استفاده میکردند. Radeon RX 6900 XT قیمت بالایی دارد و معادل ۹۹۹ دلار قیمت گذاری شده که به پول ما با دلار ۲۵ هزار تومانی حدود ۲۵ میلیون تومان میشود!

البته با همین قیمت هم میتواند فضای خالی بین کارت گرافیک ۷۰۰ دلاری RTX 3080 و ۱۵۰۰ دلاری RTX 3090 را با عملکرد بهتر پر کند. زنگ خطری که AMD آن را برای انویدیا به صدا در آورده و این ادعا تا حدود زیادی به لطف معماری گرافیکی RDNA2 به مرحله اجرا رسیده است. معماری جدیدی که در کنسول های نسل جدید PlayStation 5 و Xbox Series X/S هم استفاده شده و به همین دلیل در سال جدید شاهد پشتیبانی گسترده توسعه دهندگان بازی از این معماری هستیم.

خوشبختانه RDNA2 از DirectX 12 Ultimate پشتیبانی میکند که به لطف واسط DXR میتوانید به خوبی Real-time Raytracing و دیگر فناوری های پردازش تصاویر سه بعدی مثل Mesh Shaders و Variable Rate Shading یا همان نرخ سایه زنی متغیر را پردازش کند. یکی از نقاط قوت RX 6900 XT زمانی است که با پردازنده هایی مثل Ryzen 9 5900X هماهنگ شود که در آن صورت میتواند به لطف SAM های فعال قدرت پردازشی بالایی در اختیار بازیباز قرار دهد.

از نظر مصرف انرژی و در زمان هایی که اجرای بازی مد نظر نباشد، RX 6900 XT دقیقاً مشابه RX 6800 XT است که جای تعجب ندارد. چون تنها تفاوت مهم این دو کارت در این قسمت به یک کانکتور فاز برق اضافی خلاصه میشود و CU های بیشتر در زمان غیر از بازی فعال نیستند که بخواهد انرژی بیشتری مصرف کند. AMD به لطف معماری گرافیکی RDNA2 بهره وری انرژی فوق العاده‌ای برای استفاده همزمان از چند مانیتور همزمان ایجاد کرده که حالا از انویدیا سبقت گرفته است! درست خواندید از انویدیا سبقت گرفته!

بهره وری انرژی در RDNA2 بی نظیر است، به طوری که میتوانیم بگوییم AMD تازه یادگرفته چه طور بهره وری انرژی پایدار ایجاد کند! کاری که انویدیا سال ها قبل انجام داد. مثلاً مصرف برق RX 6900 XT در زمانی که بازی سنگینی پردازش میشود با زمانی که از Furmark استفاده میشود برابر است و البته مصرف برق در برخی بازی های روز به صورت میانگین ۱۰ وات بیشتر است که واقعاً رقم شگفت انگیزی است.  در کنار مصرف انرژی فوق العاده این کارت، مصرف حرارت هم قابل توجه است که در جدول زیر مشاهده میکنید.

مصرف نویز و حرارت کارت گرافیک AMD Radeon RX 6900 XT
	بیکاری (Idle)		بازی
	GPU	نویز	GPU	نقطه جوش	نویز	دور بر دقیقه (RPM)
AMD RX 6800	۴۸°C	Fan Stop	۷۰°C	۸۳°C	۳۴ dBA	۱۶۱۳ RPM
AMD RX 6800 XT	۴۹°C	Fan Stop	۷۷°C	۹۸°C	۳۱ dBA	۱۳۰۵ RPM
AMD RX 6900 XT	۴۵°C	Fan Stop	۷۸°C	۹۵°C	۳۰ dBA	۱۳۰۶ RPM
ASUS RX 6800 XT STRIX LC	۴۱°C	Fan Stop	۵۷°C	۷۱°C	۳۱ dBA	۱۰۵۵ RPM
ASUS RX 6800 XT STRIX L Performance BIOS	۳۹°C	Fan Stop	۵۲°C	۶۸°C	۳۴ dBA	۱۵۷۰ RPM
PowerColor RX 6800 XT Red Devil	۴۸°C	Fan Stop	۷۳°C	۹۰°C	۳۱ dBA	۱۲۵۳ RPM
PowerColor RX 6800 XT Red Devil quiet BIOS	۴۹°C	Fan Stop	۷۵°C	۹۲°C	۳۰ dBA	۱۰۳۲ RPM
Sapphire RX 6800 XT Nitro+	۴۷°C	Fan Stop	۷۵°C	۹۷°C	۳۱ dBA	۱۶۱۵ RPM
Sapphire RX 6800 XT Nitro+ quiet BIOS	۴۸°C	Fan Stop	۷۶°C	۹۸°C	۳۰ dBA	۱۳۴۶ RPM

خاموش شدن فن در زمان بیکاری (Idle) یکی از ویزگی هایی بود که به لطف انویدیا و کارت های مدل Founders Edition به شکل استاندارد نهادینه شد و نه تنها در مدل مرجع انویدیا، بلکه در تمامی کارت های شرکای انویدیا هم دیده میشد. حالا AMD به تبعیت از همین حرکت خاموش شدن فن در زمان بیکاری (Idle) را به استاندارد کارت های مرجع خودش تبدیل کرده و هر سازنده ای که بخواهد از کارت های گرافیک مرجع AMD استفاده کند، باید این ویژگی را اعمال کند.

پس همه کارت های گرافیک جدید AMD از ویژگی خاموش شدن فن در زمان بیکاری (Idle) پشتیبانی میکنند که به خودی خودش موجب کاهش سر و صدای فن و در نتیجه کاهش مصرف برق و استهالاک سیستم در دراز مدت میشود. در زمان اجرای بازی، صدای فن کارت گرافیک Radeon RX 6900 XT چشمگیر است و با وجود اینکه برای بازار هدف ۴K UHD عرضه شده، تقریباً ساکت است و در مقایسه با رقیبش یعنی RTX 3090 Founders Edition هم بسیار ساکت‌تر است. همانطور که در تصویر بالا میبینید، میانگین نویز کارت ۳۵ دسیبل است.

از ویژگی های مهم RX 6900 XT توانایی اورکلاکینگ آن میباشد که از نظر عملکرد مشابه RX 6800 XT است و تنها تفاوت آن بهبود محدوده توان مصرفی (Power limit) است که البته روی رقم خاصی محدود شده، اما به محض افزایش آن و گذر از حد مجاز با اورکلاک مناسبی مواجه میشوید که نتیجه رضایت بخشی برای شما خواهد داشت. AMD محدودیت اورکلاک این کارت را روی ۳۰۰۰ مگاهرتز تنظیم کرده که مطمئناً خوب است، اما رسیدن به آن بعید است.

ما در تست خودمان نهایتاً به سرعت کلاک ۱۸۱۰ مگاهرتز رسیدیم. شاید اگر AMD محدودیت حافظه ویدئویی را عوض میکرد، یا حتی آن را از بین میبرد الان شرایط بهتری داشتیم. البته این قمدار کلاک هم برای اجرای هر چیزی کافی است و خیلی نیاز به افزایش کلاک هسته گرافیکی احساس نمیشود. در جدول زیر حداکثر اورکلاک انجام شده روی کلاک کارت گرافیک و مقایسه با دیگر مدل ها را مشاهده میکنید.

مقایسه حداکثر اورکلاک انجام شده
	حداکثر اورکلاک GPU	حداکثر اورکلاک حافظه	عملکرد
AMD RX 6800	۲۴۷۲ MHz	۲۱۴۰ MHz	۱۹۷.۲ FPS
AMD RX 6800 XT	۲۳۲۲ MHz	۲۱۴۰ MHz	۲۱۹.۸ FPS
AMD RX 6800 XT @ Max Power Limit	۲۵۷۲ MHz	۲۱۴۰ MHz	۲۳۵.۵ FPS
AMD RX 6900 XT	۲۴۳۴ MHz	۲۱۵۰ MHz	۲۳۷.۶ FPS
ASUS RX 6800 XT STRIX OC LC	۲۷۴۳ MHz	۲۱۴۰ MHz	۲۴۸.۵ FPS
PowerColor RX 6800 XT Red Devil	۲۵۶۳ MHz	۲۱۴۰ MHz	۲۳۵.۱ FPS
Sapphire RX 6800 XT Nitro+	۲۶۲۲ MHz	۲۱۴۰ MHz	۲۳۷.۵ FPS

لازم به ذکر است برای استفاده از این کارت گرافیک توصیه ما خرید منبع تغذیه ۷۰۰ واتی است. RX 6900 XT به طرز عجیبی مشابه RX 6800 XT است، اما تفاوت زیادی در واحدهای محاسباتی (Compute Units) دارند که باعث میشود تعداد کل واحدهای سایه زنی پرچمدار RX 6900 XT معادل ۵۱۲۰ در مقابل ۴۶۰۸ واحد RX 6800 XT باشد. این تفاوت روی کاغذ و در حالت تئوری نشان دهنده ۱۱ درصد اختلاف عملکرد است.

افزایش تعداد CU ها، TMU ها و واحدهای جدید رهگیری پرتو (Ray tracing) همگی جزو همین ۱۱ درصد اختلاف این دو کارت محسوب میشوند. اما در مشخصات دیگری مثل ROP ها، کلاک، کش نهان سطح سوم، حافظه ویدئویی، TDP و خنک کننده یکسان هستند. ما تایید میکنیم که حافظه نهان سطح سوم این کارت دقیقاً با همان فرکانس RX 6800 XT اجرا میشود و تفاوتی با آن ندارد. در تست هایی که در رزولوشن ۴K از RX 6900 XT گرفتیم، فهمیدیم که RX 6900 XT حدود ۷ درصد سریعتر از RX 6800 XT است.

این نتیحه چیزی بود که از AMD انتظار نداشتیم. ما اکثر تست های بازی را با DX12 و Vulkan گرفتیم. بدیهی است که این دو واسطه روی همه بازی ها فعال نباشد. اکثر بازی ها از DX11 و DX12 و سه بازی با Vulkan تست شدند که مهمترین آن‌ها Red Dead Redemption 2 بود. در اکثر تست های بالا پردازنده سیستم ما Core i9-9900K قدیمی بوده که از PCIe Gen 4 پشتیبانی نمیکند. در سمت مقابل و در پلتفرم AMD Zen 3 هم میتوانید به کمک ویژگی BAR عملکرد بهتری در PCI-Express دریافت کنید.

در رزولوشن ۴K در مقایسه با کارت های دیگر، RX 6900 XT حدود ۲ درصد بهتر از RTX 3080 است که قطعاً پیروزی مهمی است. چرا؟ چون AMD با RX 6900 XT به چیز غیر قابل تصوری رسیده که به نسبت پرچمدار نسل قبلی خودش دو برابر سریعتر و بهره وری انرژی بهتری دارد. اما در مقابل پرچمدار انویدیا یعنی RTX 3090 حدود ۸ درصد ضعیف‌تر است که اگر نقطه داده های مقایسه خودمان را پردازنده Ryzen 5900X + SAM در نظر بگیریم، این فاصله به ۶ درصد کاهش میابد که باز هم برای رسیدن به RTX 3090 کافی نیست.

اگر بازی ها و باندل های انویدیا را از نتیجه بنچمارک ها حذف کنیم، آن وقت بهتر میتوانید تصمیم بگیرید که بین RX 6900 XT و RTX 3090 کدام بهتر است و کدام ارزش سرمایه گذاری دارد. در زمینه پردازش بازی های روز با فناوری رهگیری پرتو (Ray tracing) میتوانیم بگوییم که عملکرد کارت گرافیک RTX 3090 بهتر از RX 6900 XT شرکت AMD است. به طوری که از نظر فریم ریت در Metro Exodus حدود ۴۵ درصد و در بازی Control حدود ۷۸ درصد سریعتر است!

این تنها دو نمونه از عناوین فعلی است و همه بازی های فعلی به صورت پیش فرض زمانی که میخواهد برای Ray tracing بهینه شوند، ابتدا روی کارت های انویدیا ساخته میشوند، بعد برای کارت های AMD عرضه میشوند. اما حالا این وضعیت با عرضه کنسول های نسل جدید که از معماری گرافیکی AMD RDNA2 استفاده میکنند تغییر کرده و این احتمالاً بدین معناست که عناوین مختلف در ابتدا با معماری AMD هماهنگ میشوند و بعد برای کارت های گرافیک انویدیا منتشر میشوند.

در واقع میزان دقیق پردازش Ray tracing با قدرت کنسول ها هماهنگ میشود و استاندارد سازی میشوند. اما آیا این باعث میشود که فاصله انویدیا و AMD کم شود؟ در نظر بگیرید که کارت های انویدیا هم از DLSS استفاده میکنند که باعث بهبود عملکرد کیفیت پردازش تصاویر با کمترین افت کیفیت میشود. این را هم میدانیم که AMD روی رقیب قدرتمند جدیدی با همین معماری فعلی کار میکند که البته جزئیات آن مشخص نیست.

.

از نظر بهره وری انرژی و مصرف برق هم RX 6900 XT حدود ۱۲ درصد بهتر RTX 3090 انویدیا است که ۳۶۶ وات مصرف میکند و البته کمی، فقط کمی بهتر است. اما از نظر فاکتور قیمت به عملکرد قطعاً خرید کارت گرافیک RX 6900 XT به صرفه‌تر است. اگر هم قیمت این کارت یا رقیب ۱۵۰۰ دلاری آن را زیاد میدانید، بهتر از سراغ کارت گرافیک ۴۰۰ دلاری RX 5700 XT بروید. در نظر داشته باشید RX 6900 XT حدود ۳۰۰ دلار گرانتر از RX 6800 XT است و تفاوت آنها فقط ۱۰ درصد عملکرد بهتر است و همین حالت برای RTX 3090 و RTX 3080 وجود دارد با این تفاوت که کارت قویتر انویدیا ۸۰۰ دلار با کارت ضعیف تر اختلاف قیمت دارد. بنابراین من برای هیچ کدام از این دو کارت گرافیک هزینه نمیکنم. توجه کنید اگر پولتان زیادی کرده RX 6900 XT یا RTX 3090 را بخرید!