اتفاقات قبل از عرضه کارت گرافیک Radeon R9 Nano

درست چند ماه پیش بود که جنگ تراشه های گرافیکی با عرضه سیلیکون فیجی «Fiji» وارد مرحله جدیدی شد و ماحصل این رقابت از سوی AMD عرضه کارت گرافیک قدرتمند  Radeon R9 Fury X به عنوان گل سرسبد کارت های AMD است که با ۴۰۹۶ پردازنده جریانی (stream processors) و استفاده از فناوری حافظه با پهنای باند بالا یا اصطلاحاً (HBM) رقابت را به سمت مرحله جدیدی سوق داده است.

کارت R9 Fury X با ۶۴۹ دلار گران قیمت ترین کارت تک هسته حال حاضر AMD است که طی دو مقاله مفصل به نام «تست و بررسی کارت گرافیک AMD R9 Fury X» و «مقایسه GTX 980 Ti و R9 Fury X کدام بهتر است!؟» به برسی زوایا و مشخصات این کارت و مقایسه آن با رقبایش پرداختیم که با کلیک روی لینک های فوق میتوانید از آنها استفاده کنید. علی رغم قیمت برابر با GTX 980 Ti میتوان گفت که کارت R9 Fury X علاوه بر عملکرد کاملا رقابتی و پایاپای به دلیل طراحی جمع و جور و استفاده از خنک کننده آبی بسیار خنک تر از کارت انویدیا است.

با این حال GTX 980 Ti از نظر اورکلاک به مراتب بهتر است و تنها دلیل ضعف R9 Fury X در اورکلاک به نسل اول بودن فناوری حافظه های HBM برمیگردد که این محدودیت در نسل دوم این حافظه ها بر طرف میشود. در واقع GTX 980 Ti با اورکلاکینگ این پتانسیل را دارد که تا ۲۰ درصد عملکرد اضافی به نسبت R9 Fury X کسب کند که در بررسی های مختلف موجود در سایت به آن اشاره کردیم.

دقیقا یک ماه پس از معرفی R9 Fury X بود که دومین کارت مبتنی بر سیلیکون فیجی «Fiji» معرفی شد که میدانیم کارت Fury بود. حذف «X» از نام کارت به معنای کاهش ۱۳ درصدی پردازنده های جریانی (stream processors) و واحدهای بافت زنی (texture units) در دسترس کارت بود. این در حالی بود که نسخه بدون X از تراشه Fiji PRO و نسخه با X از Fiji XT به عنوان قلب تپنده خود استفاده میکردند.

این روش دقیقا مثل همان روش نام گذاری AMD Radeon R9 290 و AMD Radeon R9 290X نسل قبل است که مهمترین تفاوتشان در این بود که هر دو ظاهرا یکی بودند، اما در عمل R9 290X یک کارت واقعی نسل بعدی بود. همین روند در مورد AMD Radeon R9 Fury و AMD Radeon R9 Fury X تکرار شده که میتوان گفت R9 Fury X یک کارت کاملا حرفه ای تر به نسبت R9 Fury محسوب میشود که ما پیش از این نوع تفاوت های این مدل تولیدات AMD را در بررسی کارت گرافیک Radeon R9 290X توضیح دادیم.

در کل Radeon R9 Fury با قیمت ۵۵۰ دلار حدود ۱۵ درصد به صورت کلی و  درصد به طور میانگین ضعیف تر از Radeon R9 Fury X عمل میکند. با اینکه مدل مرجع R9 Fury X حدوداً دو ماه پیش عرضه شده، اما خریدش تقریباً غیر ممکن شده واکثر سایت های خرده فروشی آنلاینی همچون Newegg نیز مدت ها است کارت های غیر مرجع این مدل را از برندهایی همچون Sapphire, Asus و VisionTek به فروش میرساند.

در حال حاضر دو مدل غیر مرجع  Asus R9 Fury STRIX و Sapphire R9 Fury Tri-X در ابزار موجود است که به جای مدل مرجع R9 Fury X قابل خرید اند. اما وضعیت برای GTX 980 و GTX 980 Ti متفاوت است و این دو کارت به راحتی در بازار قابل خریداری هستند. به هر حال AMD فعلا قصد عرضه مدل های مرجع R9 Fury X و R9 Fury به بازار را ندارد. با این حال مهمترین جایگزین این دو کارت را همین چند روز پیش عرضه کرد ک قیمتی نزدیک به R9 Fury X دارد!

کارت گرافیک Radeon R9 Nano یکی از قویترین کارت های بسیار کوچک مبتنی بر سیلیکون فیجی «Fiji» است که با همان قیمت ۶۵۰ دلاری میتواند بهترین جایگزین کارت گرافیک  R9 Fury X شود. در واقع این کار پاسخی به این سوال بود که چرا نمیتوانیم ملد مرجع R9 Fury X را بخریم! AMD معتقد است R9 Nano در کنار R9 Fury X مهمترین گل سرسبد کارت های رده بالای این شرکت است و به همین دلیل با قیمت ۶۵۰ دلار عرضه شده است.

R9 Nano نوع بهبود یافته سیلیکون Fiji XT است که همانند R9 Fury X از ۴۰۹۶ پردازنده جریانی در ابعادی کوچکتر از Fury X استفاده میکند. منتهی بر خلاف R9 Nano بر خلاف R9 Fury X از کلاک کمکی یا همان بوست (Boost Clock) استفاده نمیکند و همچنین مصرف برقش ۱۷۵ وات در ساعت است که دقیقا ۱۰۰ وات کمتر از R9 Fury X میباشد. طول R9 Nano فقط ۱۵۲ میلیمتر است و از ۴۰۹۶ مگابایت حافظه HBM استفاده میکند.

هدف AMD از عرضه Radeon R9 Nano این بوده که بتواند بازار سیستم های Mini-ITX برای اجرای تصاویر ۴K را فعال کند و به قول معروف دستی در این بازار دست نخورده و جدید بیندازد تا بلکه بتواند سهمی از این بازار دست نخورده را از آن خودش کند. بازاری که فعلا رقیب قدری در آن عرضه اندام نمیکند و این بهترین فرصت ممکن برای چادر زدن در این بازار و کسب سهم از برند های مختلف و کوچک است.

نکته قابل ذکر این است که فعال بودن تمام ۴۰۹۶ پردازنده جریانی روی R9 Nano کمی عجیب به نظر میرسد، با این حال نکته بسیار جالبی که در بالا هم به آن اشاره کردیم، مصرف برق بسیار پایین Radeon R9 Nano است که فقط ۱۷۵ وات بر ساعت است که دقیقا ۱۰۰ وات کمتر از R9 Fury X است.

بررسی نزدیک کارت گرافیک R9 Nano

کارت گرافیک R9 Nano به طرز باورنکردنی ای از ۸.۹ بیلیون ترانزیستور در فضای بسیار کوچکی به اندازه ۵۹۶ میلیمتر مربع استفاده میکند و همگی آنها با استفاده از فناوری ساخت ۲۸ نانومتری در کنار هم روی سیلیکون R9 Nano قرار گرفته اند. میتوان گفت اگر ۴ گیگابایت حافظه HBM را حساب کنیم باید مساحت تراشه را به ۱۰۱۱ میلیمتر مربع افزایش دهیم. با این مشخصات میتوان گفت که R9 Nano به نسبت R9 ۳۹۰X از ۴۴ درصد ترانزیستور بیشتر و ۳۶ درصد سایز تراشه بزگتری استفاده میکند.

در مجموع هسته های R9 Nano از ۴۰۹۶ واحد SPU، تعداد ۲۵۶ واحد TAU و ۶۴ واحد ROP استفاده میکنند و این مقادیر در کل ۴۵ درصد بیشتر از واحد های موجود در هسته های R9 ۳۹۰X هستند. کلاک هسته تا ۱۰۰۰ مگاهرتز تنظیم شده و البته انتظار میرود در بیشتر اوقات فرکانس کاری هسته به بیش از ۹۰۰ مگاهرتز تجاوز نکند. فرکانس کاری HBM هم روی ۵۰۰ مگاهرتز تنظیم شده و در حالت موثر به ۱ گیگابایت بر ثانیه است (۱.۰Gbps) یا  ۱۰۲۴ مگا بایت بر ثانیه میرسد که کمتر از GDDR5 های R9 ۳۹۰X میباشد.

با این حال به یاد داشته باشید که حافظه های انباشته HBM از ۱۰۲۴ بیت پهنای باند حافظه در هر پشته/استک (bits per stack) استفاده میکنند که بسیار فراتر از GDDR5 های ۳۲ بیتی است! این بدین معناست که حتی در سرعت کلاک پایین،  رابط پهنای باند  حافظه (یا همان bus) کارت های مبتنی بر حافظه های انباشته HBM میتوانند تا ۱۰۰ گیگابایت در هر ثانیه اطلاعات منتقل کنند و این در حالی است که همین مقدار در کارت های مبتنی بر حافظه های GDDR5 به ۲۸ گیگابایت بر ثانیه محدود میشود.

در واقع هزینه هر وات حافظه های HBM معادل ۳۵ گیگابایت است، در حالی که هزینه حافظه های GDDR5 معادل ۱۰.۶ گیگابایت بر هر وات است. حجم حافظه HBM کارت R9 Nano نیز همانند دو کارت Fury X و Fury به ۴ گیگابایت محدود شده که به دلیل نسل اول بودن اینگونه حافظه ها است. التبه در اورکلاک فرکانس اینگونه حافظه ها نیز محدودیت هایی وجود دارد که قرار است در نسل دوم HBM این محدودیت های برطرف شود.

محدود بودن حجم حافظه های HBM میتواند در اجرای بازی هایی با تفکیک پذیری ۴K مشکل ایجاد کند. یکی از مزیت های بسیار خوب حافظه های HBM کاهش فضای نصب آنها بر روی سطح تراشه است. این حافظه ها به صورت DRAM روی هم سوار میشوند و بر خلاف GDDR5 هایی که کنار هم روی بُرد کارت نصب میشدند، فضای اندکی از سطح مساحت تراشه کارت را اشغال میکنند. برای مثال ۱ گیگابایت حافظه GDDR5 شامل ۴ چیپ ۲۵۶ مگابایتی است که مساحتی به ابعاد ۶۷۲ میلیمتر مربع از سطح تراشه را اشغال میکند.

در صورتی که همان ۱ گیگابایت حافظه در حالت HBM فقط مساحتی معادل ۳۵ میلیمتر مربع را اشغال میکند. طبق اطلاعاتی که AMD منتشر کرده، مساحت سطح تراشه (PCB) کارت گرافیک R9 290X معادل ۹۹۰۰ میلیمتر مربع است که برای ارتباط تراشه گرافیکی (GPU) و حافظه ویدئویی (VRAM) مورد استفاده قرار میگیرد. این در حالی است که مساحت تراشه Fury X کمتر از ۴۹۰۰ میلیمتر میباشد.

در واقع طراحی بُرد (PCB) کارت گرافیک Radeon R9 Nano در نوع خود منحصر به فرد و شاهکار است. اینطور بگوییم که در هیچ دوره تاریخی کارت رده بالا و قدرتمندی با اندازه کمتر از ۱۰ سانتیمتر مشاهده نشده است! گل سر سبد AMD یعنی کارت Fury X حدود ۷.۵ سانتیمتر است، اما R9 Nano فقط ۶ سانتی متر است و نکته مهمش این است که بر خلاف Fury X از یک فن ۱۲۰ میلیمتری بزرگ آویزان هم استفاده نمیکند! این کارت شاهکار نیست؟!

اما خبر خوب این است که R9 Nano همچون Fury X برای دیگر تولیدکنندگان کارت های گرافیکی از PCB باز استفاده میکند و احتمالاً به زودی باید شاهد نسخه های سفارشی شده از این کارت باشیم. البته AMD اعلام کرده اجازه سفارشی سازی این مدل را به کسی نخواهد داد. فعلا شایعات در این مورد زاید است و تنها زمان است که همه چیز ار مشخص میکند.

با خنک کننده R9 Nano آشنا شوید

خنک کننده ای که AMD روی R9 Nano استفاده کرده الهام گرفته از R9 295X2 است که پی شاز این روی Fury X استفاده شده بود. خنک کننده بزرگی که برای دفع حرارت ۲۷۵ واتی Fury X طراحی شده بود و با تغییرات مختلفی روی R9 Nano هم استفاده شده است. R9 Nano فقط ۱۷۵ وات مصرف حرارتی دارد و پراکنده کردن این مقدار حرارت کار بسیار راحت تری است که میتواند در فضایی محدود توسط خنک کننده بادی (air cooling) هم قابل انجام باشد.

Radeon R9 Nano از دو محفظه تبخیر (vapor chamber) استفاده میکند. وظیفه این دو محفظه انتقال هوای گرم از نقاط گرم به نقاط سرد در جهت تبخیر هوای گرم موجود در تراشه های گرافیکی است و به خوبی میتواند هوای گرم سطح تراشه جذب خود کند. جنس محفظه تبخیر (vapor chamber) از مس میباشد و میتواند مستقیماً گرما را از سطح تراشه گرافیکی جذب و آن را پراکنده کند. تراشه گرافیکی و حافظه HBM فقط از یک فن بادی استفاده میکنند که به خوبی میتواند خنک سازی را انجام دهد.

فن Radeon R9 Nano از یک لوله ناقل حرارت اختصاصی (heat-pipe) برای خنک سازی کارت و مدار رگلاتور ولتاژ تراشه استفاده میکند و به نسبت R9 290X از ۳۰ درصد مصرف برق کمتری استفاده میکند. برای تامین برق مصرفی کارت هم از یک کانکتور ۸ پین PCIe استفاده شده که میتواند ۱۵۰ وات انرژی مصرفی برای کارت فراهم کند. مدار رگلاتور تراشه هم بر خلاف کارت گرافیک Fury X از ۴ فاز تشکیل شده، در حالی که Fury X از ۶ فاز استفاده میکرد و مصرف برقی بسیار بیشتری داشت که نیاز آ« به خنک کننده بزرگتر و قویتر را بیشتر میکرد.

AMD ادعا میکند که دمای کارت R9 Nano از ۷۵ درجه سانتیگراد فراتر نمیرود و این مقدار حرارت هم محمولاً تحت بار (under load) ایجاد میشود. یعنی در حالت بیکار و عادی یا اجرای بازی های سبک با دمایی کمتر از ۷۵ درجه سانتیگراد مواجه هستیم. این مقدار دما ۲۰ درجه خنک تر از دمای کارت مرجع R9 290X است. در شرایط محدود حرارتی Nano اجازه میدهد دمای کارت به حداکثر ۸۵ درجه سانتیگراد هم برسد که بدون به خطر انداختن آکوستیک (acoustics) یا موتور کلاک هسته انجام میشود.

AMD ادعا میکند این کارت بین ۱۶ تا ۴۲ دسیبل ساکت تر از کارت مرجع R9 290X عمل میکند که ادعای جالبی است. بر خلاف دیگر تولیدات AMD باید بگوییم که این کارت از صفحه فلزی پشت کارت یا همان بک پلیت (backplate) استفاده نمیکند که عجیب به نظر میرسد. شاید روی کارت های کوچک از بک پلیت (backplate) استفاده نشود، اما استفاده از این صفحه فلزی برای کارت های رده بالا و گران قیمت کاملا ضروری است.

Radeon R9 Nano بسیار خوب است. کارتی با مصرف برق بسیار بسیار پایین و قدرتی و توان عملیاتی مشابه R9 Fury X و GTX 980Ti که میتواند نقطع عطفی برای شاهکار AMD باشد. صدای کم، خنک، کم مصرف و کوچک با عملکرد بالا همان چیزی است که هر بازیبازی باید آن را تجربه کند. قطاع با خرید این کارت پشیمان نخواهید شد. قیمتی برابر با دو کارت  R9 Fury X و GTX 980Ti در کنار مصرف برق کمتر و خنک تر موجب شده این کارت از جایگاه خوبی بین کارت های رده بالا برخوردار باشد.

کارت ها و سیستم تست و بنچمارک

• Intel Core i7-5960X (3.00GHz
• x4 4GB Kingston Predator DDR4-2400 (CAS 12-13-13-24
• Asrock X99 Extreme6 (Intel X99
• Silverstone Strider Series (700w
• Crucial MX200 1TB (SATA 6Gb/s
• Radeon R9 Fury X (4096MB
• Radeon R9 Nano (4096MB
• Radeon R9 Fury (4096MB
• Radeon R9 390X (8192MB
• Radeon R9 390 (8192MB
• Radeon R9 295X2 (2x 4096MB
• Radeon R9 290X (4096MB
• Radeon R9 290 (4096MB
• GeForce Titan X (12288MB
• GeForce GTX 980 Ti (6144MB
• GeForce GTX 980 (4096MB
• GeForce GTX 970 (4096MB
• GeForce GTX 780 Ti (3072MB
• GeForce GTX 780 (3072MB)
• Microsoft Windows 10 Pro 64-bit
• Nvidia GeForce 355.82 WHQL
• AMD Catalyst 15.8 Beta

صفحه بندی

• صفحه اول: اطلاعات اولیه و مشخصات

• صفحه دوم: بنچمارک Crysis 3, BioShock Infinite, Metro Redux

• صفحه سوم: بنچمارک Sleeping Dogs, Battlefield 4, Battlefield Hardline

• صفحه چهارم: بنچمارک Thief, Watch Dogs, Hitman: Absolution

• صفحه پنجم: بنچمارک Grand Theft Auto V, Far Cry 4, Civilization: Beyond Earth

• صفحه ششم: بنچمارک Total War Attila, Assassin’s Creed Unity

• صفحه هفتم: بنچمارک Dragon Age: Inquisition, The Witcher 3: Wild Hunt

• صفحه هشتم: تست مصرف برق و حرارت

• صفحه نهم: تست عملکرد اورکلاک

• صفحه دهم: سخن پایانی: عملکرد عالی R9 Nano در اجرای ۴K